Yaşlanma süreci, birden fazla sistemi etkileyen fizyolojik düşüşlere neden olur ve çoğu zaman çeşitli hastalıklara karşı hassasiyeti artırır. GeroScience' daki önemli bir araştırma alanı, ya yaşla birlikte ortaya çıkan eksiklikleri gidererek ya da uzun ömür ve dayanıklılıkla ilgili biyolojik yolları doğrudan etkileyerek, vitaminlerin yaşlanmada sağlığın modülatörleri olarak rolüne odaklanır.
Yaşlanma, her biri sağlık açısından spesifik anlamlar taşıyan besin eksikliklerine karşı artan duyarlılıkla karakterize edilir. Kanıtlar, zayıflığın azaltılması, bağışıklık sağlığının desteklenmesi ve oksidatif hasarın hafifletilmesi için D, C, E ve B vitaminlerini yeterli düzeyde tutmanın gerekli olduğunun altını çiziyor. Bununla birlikte, takviye, önceden mevcut eksiklikleri olan popülasyonlarda faydalar sunabilirken, klinik ortamlarda sağlıklı yaşlanmayı desteklemek için en uygun dozajı ve kombinasyonları tanımlamak için daha hedefe yönelik araştırmalar gereklidir. Üstelik uzun süreli vitamin ve mineral takviyesinin yaşlanma hızı üzerindeki etkilerini inceleyen hiçbir klinik çalışma bulunmamaktadır.
D VİTAMİNİ VE İSKELET KASI SAĞLIĞI
Esas olarak güneş ışığına maruz kalma yoluyla sentezlenen D vitamini, kemik sağlığında önemli bir rol oynar ve kas fonksiyonu ve immün modülasyonda (bağışıklık düzenlenmesi) giderek daha fazla tanınan rollere sahiptir. Yaşlı yetişkinlerde güneşe maruz kalmanın azalması, beslenme yetersizliği ve fizyolojik değişiklikler D vitamini eksikliğinin yüksek prevalansına yol açmakta olup bu oranlar %90'a kadar çıkmaktadır. D vitamini eksikliği, düşük kas kütlesi, azalmış kavrama kuvveti ve zayıf fiziksel performansla ilişkilendirilmekte ve genellikle kırılganlığı ve düşme riskini artırmaktadır. Araştırmalar, D vitamininin kalsiyum homeostazisi ve kas metabolizması yoluyla doğrudan iskelet kasını etkilediğini öne sürüyor; ancak takviyenin faydalarına ilişkin kanıtlar yetersiz kalıyor ve esas olarak önceden eksiklikleri olanlarda etkinlik gösteriyor.
ANTİOKSİDAN VE KOLLAJEN SENTEZİ İÇİN C VİTAMİNİ
C vitamini güçlü bir antioksidan görevi görür ve kollajen sentezinde, bağışıklık fonksiyonunda ve hücresel onarımda kritik bir rol oynar; bunların tümü yaşa bağlı oksidatif stresi azaltmak ve doku bütünlüğünü korumak için vazgeçilmezdir. C vitamini eksiklikleri, yaşlı yetişkinlerde artan kırılganlık ve kas fonksiyonunda bozulma riskiyle bağlantılıdır. C vitamininin antioksidan özellikleri reaktif oksijen türlerine karşı hücresel savunmayı destekler, özellikle sarkopeni (yaşla kas kaybı) ve iltihaplanmayla ilişkili zayıflığın önlenmesinde etkindir. C vitamini takviyesinin eksiklikleri etkili bir şekilde giderdiği bilinmesine rağmen, yaşlanma biyobelirteçleri ve uzun vadeli klinik sonuçlar üzerindeki daha geniş etkisi henüz araştırılma aşamasındadır.
E VİTAMİNİ VE LİPİD MEMBRAN BÜTÜNLÜĞÜ
Hücre zarlarındaki birincil lipofilik antioksidan olan E vitamini, hücreleri beyni, kardiyovasküler sistemi ve kas-iskelet sağlığını etkileyen yaşlanma süreçlerinde kritik olan lipid peroksidasyonundan korur. E vitamininin koruyucu rolü, lipitten zengin hücresel ortamlardaki reaktif oksijen türlerini nötralize ederek oksidatif hasarı önleme yeteneğine atfedilir. Klinik çalışmalar, düşük E vitamini düzeyleri ile kırılganlık arasındaki ilişkiyi vurgulayarak hücresel dayanıklılığın korunmasındaki önemini ortaya koymaktadır. Bazı çalışmalar, zayıf popülasyonlarda diğer antioksidanlarla birleştirildiğinde daha iyi sonuçlar elde edildiğini göstermektedir.
B VİTAMİNLERİ VE BİLİŞSEL VE KARDİYOVASKÜLER SAĞLIK
B vitaminleri, özellikle B6, B9 (folat) ve B12, DNA sentezi, amino asit metabolizması ve homosistein regülasyonu dahil çok sayıda hücresel fonksiyon için gereklidir ve eksiklikleri yaşlı yetişkinlerde yaygın olarak görülür. B vitamini eksiklikleri, beyin ve kalp sağlığının korunmasında kritik olan inflamatuar ve nöroprotektif yolları modüle ettiğinden, bilişsel gerileme ve yüksek kardiyovasküler riskle bağlantılıdır. Özellikle B12'nin nörolojik sağlık ve enerji metabolizmasındaki rolü nedeniyle tanımlanmış olup, düşük seviyeleri artan nöropati ve bilişsel bozukluk riskleriyle ilişkilidir.
K VİTAMİNİ VE ‘ANTİ-KALSİFİKASYON’
K vitamini Gerobilimde giderek daha önemli hale geldi. K vitamini, vasküler kalsifikasyonun (halk arasında kireçlenme) güçlü bir inhibitörü olan matriks Gla-proteinini aktive ettiğinden, kalsifikasyon önleme işlevi özellikle yaşlı erişkinlerde önemlidir. Bu etki, yaşlılarda kardiyovasküler morbiditeye önemli bir katkıda bulunan arteriyel sertleşmenin önlenmesine yardımcı olur. Benzer şekilde kemik sağlığında K vitamini, kemik matrisindeki kalsiyumu bağlamak için gerekli bir protein olan osteokalsinin karboksilasyonu için gereklidir, böylece yaşlanan popülasyonlarda yaygın olan osteoporoz ve kırık riskini azaltır.
A VİTAMİNİ: CİLDİN YAŞLANMASINDAN DAHA FAZLASI
A vitamini en çok cilt yaşlanması üzerindeki etkileri nedeniyle araştırılsa da son araştırmalar nörobilişsel yaşlanmadaki rolünü vurgulamıştır. A Vitamini, aktif metaboliti retinoik asit (RA) aracılığıyla, öğrenme ve hafıza için kritik bir faktör olan beyindeki sinaptik plastisiteyi modüle eder. RA, nöronal büyüme, hafıza konsolidasyonu ve sinaptik fonksiyonla ilgili genleri düzenleyen retinoik asit reseptörlerine (RAR'lar) bağlanarak etki eder. A vitamini eksikliği, hafıza için önemli bir beyin bölgesi olan hipokampustaki nöroplastisitenin azalmasıyla bağlantılıdır ve potansiyel olarak yaşlanmayla birlikte görülen bilişsel gerilemeyi hızlandırır.
Kaynak:
Bollen, S.E.et al. The Vitamin D/Vitamin D receptor (VDR) axis in muscle atrophy and sarcopenia. Cell Signal 2022, 96, 110355
Mumtaz, S., Ali, S., Tahir, H.M. et al. Aging and its treatment with vitamin C: a comprehensive mechanistic review. Mol Biol Rep 48, 8141–8153 (2021)
Liao, S.; Omage, S.O.; Börmel, L.; Kluge, S.; Schubert, M.; Wallert, M.; Lorkowski, S. Vitamin E and Metabolic Health: Relevance of Interactions with Other Micronutrients. Antioxidants 2022, 11, 1785
Simonenko, S.Y.; Bogdanova, D.A.; Kuldyushev, N.A. Emerging Roles of Vitamin B12 in Aging and Inflammation. Int. J. Mol. Sci. 2024, 25, 5044
Al-Suhaimi, E.A., Al-Jafary, M.A. Endocrine roles of vitamin K-dependent- osteocalcin in the relation between bone metabolism and metabolic disorders. Rev Endocr Metab Disord 21, 117–125 (2020)
Youness RA, Dawoud A, ElTahtawy O, Farag MA. Fat-soluble vitamins: updatedreview of their role and orchestration in human nutrition throughout life cycle with sexdifferences. Nutr Metab. (2022) 19:60
